Ryzyko powstania odleżyn dotyczy przede wszystkim osób przebywających zbyt długo w pozycji leżącej lub siedzącej. Leczenie odleżyn jest procesem żmudnym i długotrwałym, a dobór metody terapeutycznej zależy od stopnia zaawansowania zmian. Czy istnieją domowe sposoby zapobiegania i leczenia odleżyn?
Przyczyny powstawania odleżyn
Odleżyną określana jest miejscowa martwica tkanek miękkich leżących w sąsiedztwie wypukłych elementów kośćca człowieka. Zmiany te powstają na skutek niedokrwienia o charakterze miejscowym, które jest spowodowane zbyt długim uciskiem na naczynia krwioniśne. Ciało osoby, o ograniczonym ruchu, wywiera nacisk na podłoże i zaburza przepływ krwi w miejscu zetknięcia. To sprzyja rozwojowi miejscowego zakażenia i powstawaniu stanów zapalnych, czego następstwem jest martwica i utworzenie się odleżyn. Odleżyna może powstać nawet w kilkanaście minut. Jednak zazwyczaj, czas tworzenia się odleżyn, wynosi od kilku do kilkunastu godzin.
Czynniki predysponujące do tworzenia się odleżyn:
- statyczny ucisk na tkanki wokół wypukłych elementów kostnych,
- niewielki ucisk, ale wielokrotnie powtarzany,
- kontakt powłok skórnych z wilgocią (kał, mocz, pot),
- czynniki naczyniowe (miażdżyca, cukrzyca),
- stan odżywienia,
- urazy, otarcia,
- niedobory białka, krwi i elektrolitów,
- przesuwanie ciała po podłożu.
Leczenie odleżyn w domu – najistotniejsza jest profilaktyka i zapobieganie
Mimo że, zawsze lepiej zapobiegać, niż leczyć, to w przypadku odleżyn jest to wyjątkowo ważne. Leczenie odleżyn w domu jest bardzo długie, może trwać nawet kilkanaście miesięcy, dlatego tak istotne jest, aby do powstawania zmian w ogóle nie dopuścić. Jednakże w przypadku części pacjentów jest to ogromnym wyzwaniem. Zapobieganie odleżynom jest szczególnie trudne w przypadku osób cierpiących na miażdżycę, cukrzycę oraz zaburzenia metaboliczne. Również bardzo łatwo o odleżyny u osób niedożywionych. Niestety nie w każdym stadium rozwoju odleżyn możliwe jest stosowanie jedynie domowych sposobów.
Leczenie odleżyn – wytyczne
Jeśli zmiany przyjmują postać sączących się wrzodów, uszkodzeń tkanki podskórnej, ran lub czarnej barwy martwiczych zmian, to konieczne jest wdrożenie leczenia specjalistycznego. Jednak dopóki odleżyny nie są zaawansowane i przyjmują formę rumienia, nadżerek, pęcherzy, ciepłych i bolesnych w dotyku, a obrzęk jest tylko miejscowy, to możliwe jest stosowanie leczenia odleżyn w domu.
Domowe sposoby leczenia odleżyn – zmiany pozycji ciała i higiena
Odleżyny powstają u osób z ograniczonym ruchem, dlatego tak istotne w pielęgnacji domowej jest, aby stale zmieniać pozycję ciała chorego. Należy obserwować pacjenta i zmieniać ułożenie jego ciała, co mniej więcej dwie godziny.
Drugim ważnym aspektem zapobiegania odleżynom jest właściwa higiena skóry pacjenta. Bardzo ważny jest dobór preparatów do mycia i pielęgnacji skóry. Powinno się używać naturalnych, nieperfumowanych mydeł i innych preparatów o pH 5,5. Skórę zawsze należy bardzo dokładnie osuszyć, wilgoć przyspiesza powstawanie odleżyn. Powłoki skórne pacjenta muszą być zabezpieczane preparatami nawilżającymi i natłuszczającymi. Do takich środków należą kremy ochronne z tlenkiem cynku przeznaczone do pielęgnacji skóry w miejscach narażonych na powstanie odleżyn i odparzeń, wspomagające regenerację naskórka. Na odleżyny skuteczne są także kremy zawierające argininę i żele z jonami srebra.
Ciało pacjenta należy regularnie, ale delikatnie masować i poklepywać, w celu stymulacji krążenia. Stosować miękką pościel, pozbawioną szwów i guzików. Bardzo pomocne są poduszki z pianogumy, kółka gumowe lub z waty oraz nadmuchiwane opaski, zabezpieczające przed uciskiem. Warto również zakupić specjalny materac przeciwodleżynowy.
Leczenie odleżyn w domu – środki farmaceutyczne
Domowe leczenie odleżyn odnosi się do lżejszych stadiów choroby. Najbardziej pomocne są tutaj specjalistyczne, antybakteryjne opatrunki, cechujące się utrzymywaniem sporej wilgotności pomiędzy raną a opatrunkiem. Produkty te nie dotykają i nie podrażniają odleżyny. Eliminują wysięk z rany, umożliwiając wymianę gazową.
Szczególnie pomocne mogą okazać się antybakteryjne opatrunki zawierające jony srebra i pochłaniające znaczne ilości wysięku. Dużą skuteczność wykazują także suche spraye z jonami srebra, tworzące barierę ochronną, zapobiegającą maceracji trudno gojących się ran.
