Wzdęcia brzucha to objaw dość często zgłaszany przez pacjentów w gabinetach lekarskich1, związany z obecnością nadmiernej ilości gazów w jelitach2. Produkcja gazów w przewodzie pokarmowym ogólnie jest normalnym procesem fizjologicznym i zachodzi w organizmie każdego człowieka3. Przykre objawy ze strony układu pokarmowego pojawiają się dopiero wtedy, gdy gazy produkowane są w nadmiarze. Z problemem wzdęć można radzić sobie domowymi sposobami. Sprawdź, jakie metody warto wypróbować i co na wzdęcia najlepiej się sprawdzi.
Co to są wzdęcia?
Wzdęcia jest pojęciem z pozoru łatwym do zdefiniowania, jednak biorąc pod uwagę choćby mnogość pojęć opisujących ten objaw, zagadnienie to wcale nie jest tak jednoznaczne, jakby się mogło wydawać. Dlatego zacznijmy od wyjaśnienia, co to są wzdęcia.
Najczęściej słowo wzdęcia używane jest do określenia subiektywnego uczucia rozdęcia, wypełnienia jamy brzusznej. Odnosi się do uczucia ucisku na ścianę jamy brzusznej lub obecności nadmiernej ilości gazów w jelitach. O wzdęciach mówi się również wtedy, gdy dochodzi do mierzalnego powiększenia obwodu jamy brzusznej.
Należy jednak podkreślić, że występowanie gazów jelitowych w obrębie układu pokarmowego jest zjawiskiem całkowicie normalnym. W warunkach fizjologicznych objętość gazów jelitowych wynosi ok. 200 ml. Pochodzą głównie z powietrza wprowadzanego do przewodu pokarmowego poprzez połykanie go podczas picia i jedzenia1.
Wzdęcia – przyczyny
Najczęstsze przyczyny wzdęć i nadmiernego wydalania gazów to m.in.:
- przerost flory bakteryjnej (spowodowany występowaniem m.in. niedrożności jelita cienkiego lub grubego, uchyłków jelita cienkiego, hipochlorhydrii, przewlekłej rzekomej niedrożności jelitowej, przetoki okrężniczo-żołądkowej),
- zaburzenia czynnościowe jelit (wywołane przez m.in. zespół jelita drażliwego, dyspepsję niewrzodową, zaparcia samoistne, biegunkę czynnościową),
- zespoły upośledzonego wchłaniania (przy niedoborze laktazy, nietolerancji fruktozy, sorbitolu i skrobi, celiakii, a także spożywaniu roślin strączkowych),
- zespół zatrzymania gazów (stan po fundoplikacji),
- niedoczynność tarczycy,
- przyjmowanie leków (np. antydepresyjnych, antycholinergicznych, opiatów, antagonistów kanałów wapniowych).
Wzdęcia nie zawsze mają podłoże chorobowe. Niekiedy są np. efektem błędów dietetycznych i spożywania dużych ilości pokarmów wzdymających3.
Sposoby na wzdęcia
Wzdęty brzuch może powodować dyskomfort. Dlatego warto spróbować zmniejszyć objawy ze strony układu pokarmowego domowymi sposobami. Co stosować na wzdęcia?
- Zadbaj o dietę i zmień złe nawyki żywieniowe. Wzdęty brzuch może być efektem spożywania pokarmów wzmagających produkcję gazów, dlatego unikaj jedzenia grochu, fasoli, kapusty, brukselki, pora, kalafiora, szparag, cebuli i czosnku. Ogranicz jedzenie nabiału (w tym jaj) i ryb, picie napojów gazowanych, kofeinowych i alkoholowych, a także spożywanie tłustych potraw i słodyczy w dużych ilościach.
- Wprowadź systematyczną aktywność fizyczną. Ćwiczenia usprawnią trawienie i poprawią samopoczucie.
- Unikaj stresu i naucz się radzić sobie w sytuacjach stresowych. W razie potrzeby skorzystaj z pomocy psychologa.
- Stosuj aktywowany węgiel (jeśli wzdęcia powstały na skutek spożycia niestrawnych węglowodanów). Węgiel aktywowany obniża zawartość wodoru, przez co dolegliwość ustępuje2.
- Przyjmuj preparaty probiotyczne. Przyczyniają się one do zasiedlenia jelita przez niepatogenne bakterie, które nie produkują gazów.
Modyfikacja stylu życia w wielu przypadkach przynosi poprawę, ale nie zawsze. Jeśli więc problem wzdęć pomimo zastosowania powyższych sposobów nie zniknie, wskazana jest konsultacja lekarska i wykonanie badań. Do ich występowania może przyczyniać się np. choroba, a wtedy konieczne jest podjęcie jej leczenia.
Bibliografia:
- Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69–76.
- Słomka M., Małecka-Panas E.: Wzdęcia i odbijania. Pediatr. Med. Rodz. 2011, 7, 1, 30–34.
- Wnęk D., Wzdęcia brzucha i nadmierne gazy – postępowanie dietetyczne, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
- Eder P., Stawczyk-Eder K., Łykowska-Szuber L. i in., Wzdęcie – ważny i powszechny problem kliniczny w codziennej praktyce lekarskiej, Prz Gastroenterol 2012; 7 (4): 197–202.
